مجموعه: هنر و هنرمند

آشنایی با ساز پن فلوت

پن فلوت، زامپونیا یا سازدهنی سرخ‌پوستان نوعی فلوت و از سازهای محلی قوم اینکا در آمریکای جنوبی است. نام این ساز برگرفته از مجسمه ی خدای پن است که این ساز را در دست دارد، برگرفته شده است. 

این نوع فلوت از چهار تا هجده لوله ساخته شده است که به طور کلی طول های متفاوتی دارند. این ساز از تعدادی لوله که از بزگترین به کوچک‌ترین کنار هم قرار گرفته تشکیل شده است. یک طرف این لوله ها مسدود است. پان فلوت را می توان برای تولید صداهای ملودیک به سادگی با دمیدن به صورت افقی از طریق انتهای باز به سمت لبه های داخلی تیز لوله ها نواخت.

هر لوله را می توان به عنوان کلید اصلی مورد استفاده قرار داد. با افزایش تنش لب ها و فشار تنفس،نت های موزون تولید می شود. افراد کمی در دنیا سازِ زامپونیا را می نوازند. 

در آمریکای جنوبی برای ساختن پن فلوت و کوک کردن نی ها در شدت مناسب صوتی از دانه خشک ذرت یا ریگهای کوچکی که در ته هر نی قرار میدهند استفاده میکنند. 

سازندگان امروزی پن فلوت به شکل منحنی رومانیایی آن، برای کوک کردن ساز از موم(عموما موم زنبور) استفاده میکنند و برای این کار از ابزارهای خاصی استفاده میکنند. چوب پنبه و دریچه های لاستیکی نیز برای کوک کردن این ساز به کار میروند که استفاده از آنها سریعتر و ساده تر است.

پن فلوت نوعی فلوت و از سازهای محلی قوم اینکا در آمریکای جنوبی است

پن فلوت با افقی دمیدن در نوک تیز لبه داخلی سمت باز نیها نواخته میشود. این کار مجموعه منظمی از پالسها تولید میکند که در طول لوله به امواج صوتی تبدیل میشوند. هر نی یا لوله برای نت خاصی کوک شده است که نت ابتدایی نامیده میشود. با زیاد دمیدن یا overblowing که به معنای افزایش شدت دمیدن و فشردن لبها بر ساز است، نتهایی که فرکانس آنها از نت ابتدایی بالاتر است یا هارمونیک ها تولید میشوند.

پن فلوت رومانیایی طوری ساخته میشود که نی ها در یک ردیف منحنی در کنار یکدیگر قرار میگیرند. این حالت به نوازنده امکان میدهد که تنها با چرخش سر خود به سادگی به تمام نتها دسترسی داشته باشد. 

این سازها قادر به اجرای انواع نواهای زیر و بم هستند که با روش خاصی که مرکب از اریب گرفتن ساز و حرکات فک نوازنده است به وجود می آیند. یک نوازنده ماهر میتواند در هر میزان و کلیدی بنوازد.

پن فلوت با افقی دمیدن در نوک تیز لبه داخلی سمت باز نیها نواخته میشود

انواع پن فلوت:

فلوت آنترا :

پن فلوت آنترا از کوه های آند کره شمالی ریشه گرفته است.

معمولاً آنتارا از 13 لوله بامبو ساخته شده است که کمی خمیده است.

13 لوله نت های مختلفی ایجاد می کنند.

پان فلوت آنترا به طور سنتی توسط مردان در منطقه کوه آند، که امروزه نیز از آن استفاده می شود نواخته می شود.

فلوت نای :

پان فلوت نای دارای ریشه رومانیانی و طراحی منحصر به فرد چرخشی است.

لوله های منحنی طیف گسترده ای از صداها را ایجاد می کنند و نوازنده برای استفاده از تمام لوله ها سر را می چرخاند.

با چرخش فلوت و حرکت فک صدا ایجاد می شود. فلوت پن نای در قرن هفدهم اختراع شد.

معمولاً نای با 22 لوله از چوب بامبو ساخته می شود.

 ساز پن فلوت

فلوت سیکا :

سایکو یا زامپونا فلوت پن در کوه آند و بولیوی استفاده شد است.

در اصل فلوت پن سیکا در پرو ساخته شده است.

معمولاً پن فلوت سیکا با 13 لوله از چوب بامبو استو

فلوت سیکا به گونه ایست که دو نفره هم می تواند نواخته شود.

نوازندگان پن فلوت:

گئورگ زامفیر

افشین پن فلوت

گروه موسیقی کمل

لئو روخاس

مارک تسلوک

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته